Czy może być bardziej trafne skojarzenie niż stal i muzeum hutnictwa? Stal to idealny materiał, by podkreślić wagę wydobycia i obróbki metali oraz ich obecność w codziennym życiu na przestrzeni wieków. Właśnie ze stali Cor-Ten® wykonana została elewacja Muzeum Hutnictwa w Chorzowie, które otwarto dla zwiedzających w listopadzie 2021 roku.
Projektem rewitalizacji i rozbudowy poprzemysłowego terenu zajęła się pracownia BLANK Architekci z Zabrza. Pierwszym wyzwaniem było odpowiednie wykorzystanie zastanego stanu rzeczy w postaci hali dawnej elektrowni z 1895r., wpisanej do rejestru zabytków i składającej się z dobrze zachowanych części o wysokich walorach architektonicznych oraz otaczającej halę przypadkowej zabudowy o niskiej wartości materialnej, estetycznej i historycznej. Do rewitalizacji przeznaczone było ponad 6 tys. m2 terenów poprzemysłowych. Dodatkowo inwestor oczekiwał rozbudowy całego kompleksu o nowe pomieszczenia.
Najwłaściwszym okazało się rozwiązanie nawiązujące do wyglądu budynku z końca XIX wieku, który udało się odnaleźć w archiwalnej dokumentacji oraz dobudowanie niezbędnej nowej kubatury. Nowe części miały wyraźnie odróżniać się od zabytkowych elementów zarówno prostą i nowoczesną bryłą, jak i zastosowanymi materiałami nadającymi im surowy i minimalistyczny wygląd.
Poszukiwanie właściwych materiałów znacznie ułatwiła stal Cor-Ten®. Ważną inspiracją były różne skojarzenia z hutnictwem i stalą, w efekcie których projektanci zastosowali wielkoformatowe okładziny ze stali Cor-Ten®, które oddają wrażenie przemysłowej potęgi, idealnie pasujące do otoczenia. Firma Ruukki dostarczyła Cor-Ten® na elewację w postaci blach płaskich w arkuszach.
Architekta Jana Poborskiego z pracowni BLANK Architekci, odpowiedzialnego za ten projekt, zapytaliśmy o to, co wpłynęło na wybór stali Cor-Ten®.
„O materiale wiedzieliśmy, słyszeliśmy, widzieliśmy realizacje, ale nie pracowaliśmy z nim przedtem. Dlatego podchodziliśmy do niego z dużą ostrożnością. Jak każdy naturalny materiał ma swoją specyfikę i wymagania, które trzeba poznać, aby go poprawnie użyć. Dzięki wsparciu specjalistów pracujących z nim na co dzień udało się rozwiązać wszystkie techniczne trudności i okazał się on bardzo wdzięcznym materiałem, “ – wyjaśnia Jan Poborski.
Korodująca w naturalny sposób stal Cor-Ten® przypomina surowe, szybko rdzewiejące walcowane na gorąco blachy, których stosy można nadal zobaczyć na pobliskich składach. Podświetlenie elewacji światłem o barwie ognia powoduje, że po zmroku obiekt wydaje się żarzyć jak rozgrzany w obróbce hutniczej blok stali.
„Potrzebowaliśmy materiału, który ma charakter oraz wiąże się z treścią, jaką budynek ma przekazywać. Cor-Ten® był oczywistą odpowiedzią na te potrzeby. Nie wyobrażam sobie, aby budynek Muzeum Hutnictwa mógł być wykonany z użyciem innego materiału. Ponadto cenimy materiały autentyczne, naturalne, szlachetnie starzejące się. Wierzę w to, że takie cechy najlepiej odpowiadają na nasze ludzkie potrzeby jako użytkowników budynków, a przez to zapewniają ich trwałość, a to z kolei przekłada się na faktyczną, głęboko rozumianą ekologię” – kontynuuje architekt.
Muzeum Hutnictwa w Chorzowie zwraca uwagę dobrze odtworzonym przemysłowym charakterem. Ceglasty budynek dawnej elektrowni Huty Królewskiej otoczony został prostymi bryłami z elewacją z blachy trapezowej i stali Cor-Ten®. Po raz kolejny przekonaliśmy się, że stal Cor-Ten® doskonale sprawdza się w projektach rewitalizacyjnych, tworząc świetne kompozycje z tradycyjnymi materiałami, takimi jak cegła czy beton. W środku obiektu, na ponad 700 m2 ekspozycji stałej znalazło się 7 wielkich hutniczych maszyn, w tym młoty parowe, walcarka, prasa i prostownica do szyn kolejowych. Zwiedzający mają okazję zobaczyć, jak hartowała się stal, a patrząc na elewację mogą przekonać się, jakie możliwości zastosowań oferują dzisiaj nowoczesne gatunki stali.
Zapytany, czy efekt końcowy spełnia oczekiwania, architekt Jan Poborski odpowiada:
„Tak, jak najbardziej, efekt końcowy jest w pełni zgodny z założeniami. Udało się uzyskać surowy, a zarazem naturalny charakter. Chodzi nie tylko o efekt wizualny, ale także jaki ten materiał jest w dotyku, czy jaki wydobywa dźwięk, jeśli uderzy się w jego powierzchnię. Do tego wielkie formaty blach nadają wrażenie przemysłowej potęgi. Dokładnie to chcieliśmy pokazać, a ponieważ materiał już teraz znamy, wiemy jak go stosować i dobrze się sprawdził, na pewno łatwiej nam będzie o nim myśleć w innych realizacjach.”
Muzeum Hutnictwa w Chorzowie to drugi obiekt poświęcony historii hutnictwa w Polsce, w którym zastosowano stal Cor-Ten®. Wcześniej, ciekawą elewację z perforowanych blach płaskich Cor-Ten® zyskało Muzeum Starożytnego Hutnictwa w Nowej Słupi.
Zdjęcia©: Tomasz Zakrzewski
